COP28'de Onaylanan Kayıp ve Zarar Fonu Nedir?

İklim değişikliğinin yıkıcı etkileri her geçen gün kendini daha fazla gösteriyor. Aşırı hava olayları, seller, kuraklık, büyük orman yangınları, kıtlık… Bu olaylar, dünyanın çeşitli bölgelerinde çok sayıda insanın zarar görmesine ve yerini terk etmesine neden oluyor. İklim değişikliğiyle mücadele kapsamında yürütülen eylem planları 2030 yılını işaret ederken bu süreçte genellikle gelişmekte olan ülkeler ekonomik açıdan desteğe ihtiyaç duyuyor. 28. Taraflar Konferansı yani COP28’de onaylanan Kayıp ve Zarar Fonu da iklim değişikliğinden etkilenen bu ülkelerin desteklenmesini amaçlıyor. Peki Kayıp ve Zarar Fonu tam olarak nedir? İklim değişikliğine karşı nasıl fayda sağlayabilir? Gelin birlikte inceleyelim.

Kayıp ve Zarar Fonu nedir?

Kayıp ve Zarar Fonu, iklim değişikliğinin oluşmasında payı düşük olan ancak krizin etkilerine karşı kırılgan yapıdaki ülkelerin kayıp ve zararlarının karşılanmasını amaçlıyor. İklim felaketlerine maruz kalan gelişmekte olan ülkeler uzun zamandır yüksek karbon emisyonları ile iklim değişikliğine etki eden gelişmiş ülkelerin bu konuda adım atmasını, yani iklim adaletinin sağlanmasını istiyordu. Bunu amaçlayan Kayıp ve Zarar Fonu da uzun yıllardır tartışılıyordu. 2022 yılında düzenlenen COP27’de oluşturulmasına karar verilen fon geçen bir yılın ardından 2023’te Dubai’de gerçekleşen COP28’de onaylanarak hayata geçirildi.

COP28’in Başkanı Sultan Al-Jaber, ülkesi Birleşik Arap Emirlikleri’nin fona 100 milyon dolar taahhüt ettiğini bildirdi. İngiltere fona yaklaşık 80 milyon dolar taahhütte bulunurken Almanya da 100 milyon dolarlık bir katkı taahhüt etti. Öte yandan Japonya 17 milyon dolar ve Amerika Birleşik Devletleri de 10 milyon dolarlık katkı taahhüdünde bulundular. İlk etapta Dünya Bankası tarafından yönetilecek olan fonun birkaç yıl içinde milyarlarca dolara ulaşması hedefleniyor.

İklim değişikliğine karşı nasıl fayda sağlayabilir?

Kayıp ve Zarar Fonu, iklim değişikliğinin küresel çapta yaşanan olumsuz etkileriyle başa çıkma amacıyla çeşitli faydalar sağlayabilir. İşte bunlardan bazıları:

• Uyum çabalarını finanse etmek

İklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı uyum sağlama çabaları desteklenerek projeler finanse edilebilir. Sürdürülebilir su kullanımı alanında geliştirilecek projelerle aşırı yağış ve kuraklık gibi tehditlere yönelik önlem alınabilir. Bu sayede tarım, enerji ve içme suyu gibi kritik sektörler ve ihtiyaçlar korunabilir. Öte yandan kentlerin de iklim değişikliğinin yıkıcı etkilerine karşı hazırlıklı olabilmesi adına altyapı yatırımları için destek sağlanabilir. Böylelikle sel riskini azaltma, enerji verimliliğini artırma ve iklim dostu şehir planlaması gibi stratejilerle kentsel alanlar, iklim değişikliğine karşı daha dayanıklı hâle getirilebilir.

• Risk azaltma ve sigorta mekanizmalarını geliştirmek

İklim değişikliğinden kaynaklanabilecek riskleri en aza indiremeye yönelik stratejiler desteklenerek gelecekteki zararların önlenmesine odaklanılabilir. Bu noktada sel bariyerleri inşası, erozyon kontrolü ve kıyı bölgelerini güçlendirme gibi altyapı geliştirme çalışmaları önem kazanabilir. Diğer yandan sigorta mekanizmalarının güçlendirilmesine yönelik olarak çiftçilerin, işletmelerin ve toplulukların iklim olaylarının neden olduğu mali kayıplara karşı korunması sağlanabilir. Fonun sağladığı destekle risk azaltma ve sigorta mekanizmalarının geliştirilmesi, toplulukların iklim değişikliğinin olası etkilerine karşı daha hazırlıklı olmalarına yardımcı olabilir.

• Afet sonrası hızlı müdahale

İklim değişikliğinin yol açtığı doğal afetler sonrasında, hızlı ve etkili şekilde müdahale etmek kritik öneme sahip. Kayıp ve Zarar Fonu da bunu hedefliyor. Bu bağlamda özellikle su temini, gıda yardımı ve barınma gibi temel ihtiyaçları karşılamak üzere geliştirilen projeler, afet sonrası dönemde toparlanma sürecini hızlandırabilir. Ayrıca acil durum müdahale ekipleri finanse edilerek afet sonrasında toplumların daha etkili bir şekilde desteklenmesi mümkün olabilir.

• Sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmek

Çeşitli sektörlerde sürdürülebilir kalkınma hedefleri desteklenerek, çevresel ve sosyal sürdürülebilirlik desteklenebilir. Özellikle temiz enerji projelerine sağlanacak finansal destek ile fosil yakıtlardan temiz enerji kaynaklarına geçişi hızlandırılabilir. Bu sayede hem enerji sektöründe çevresel etki azaltılarak iklim değişikliği ile mücadeleye katkı sağlanabilir hem de enerji verimliliği artırılarak sürdürülebilir kalkınmanın temelleri atılabilir. Ayrıca doğa dostu tarım uygulamaları desteklenerek, tarım sektöründe çevresel sürdürülebilirlik artırılabilir.

Özetle Kayıp ve Zarar Fonu, iklim değişikliğinden olumsuz etkilenen ülkelerin toparlanması ve sürdürülebilirlik yaklaşımı ile yeniden inşasını amaçlıyor. Dünyanın bir yanında meydana gelen iklim olayları, aslında tüm insanlığı yakından etkiliyor. Zira başka bir Dünya yok. Siz de iklim değişikliğine karşı bireysel olarak atabileceğiniz adımları merak ediyorsanız “Sorumlu Kim? İklim Değişikliği İçin Ben Ne Yapabilirim?” yazımızı okuyabilirsiniz.