İklim Değişikliğinin Kilit Noktası: Karbon (CO2) Emisyonu Nedir?

Kullandığımız enerji, fosil yakıtlar ve yenilenebilir enerji kaynakları olarak ikiye ayrılıyor. Dünyadaki enerji ihtiyacının %87's kömür, petrol, doğal gaz gibi fosil yakıtlarla karşılanıyor. Fosil yakıtların kontrolsüzce kullanılması ve yenilenebilir enerji kaynaklarının (Güneş, Rüzgâr, HES, Jeotermal, Biyokütle, Gelgit, Dalga enerjisi gibi) küresel çapta yaygınlaşmaması nedeniyle, küresel ısınma, iklim değişikliği, karbon emisyonu gibi birbiriyle paralel birçok çevre sorunu doğdu. Bu küresel sorunlardan biri olan karbon emisyonunu mercek altına alalım dedik.

Karbon emisyonu nedir?

Karbon emisyonu, doğada oluşan karbonun atmosfere salınmasını ifade eder. Karbon emisyonu, çoğunlukla insan kaynaklı faaliyetlerin bir sonucudur. 19. yüzyıldan itibaren kömürle çalışan sanayi araçlarının kullanılmasıyla birlikte, atmosferdeki sera gazı yoğunluğu da artış gösterdi. Atmosfere salınan bu gazlar, dünyanın ortalama sıcaklığının artmasına sebep oluyor. Sera gazlarının atmosferin iç yüzeyini kaplayıp, güneşten gelen ışınların geri yansımalarını engelleyerek dünya üzerindeki sıcaklığı artırması, tehlike sinyallerini veren büyük bir iklim sorununa kapı açtı. Sıcaklığın artışıyla doğru orantılı olarak, yeryüzünün en büyük tatlı su kaynağı olan buzullar her geçen gün daha fazla erimeye ve deniz seviyesi her geçen gün daha fazla yükselmeye devam ediyor. Artan ortalama sıcaklık sebebiyle yerkürede gözlemlenen bölgesel hava akımları da olumsuz anlamda etkileniyor ve son yıllarda hepimizin yakından gözlemlediği ve doğrudan etkilendiği aşırı hava olayları yaşanıyor. Sera gazı miktarı üzerinden, insan faaliyetlerinin doğaya verdiği verdiği zararın ölçüsü ise Karbon Ayak izi ile ifade ediliyor. Karbon ayak izinizi hesaplamak için buraya tıklayabilirsiniz.

Karbon emisyonunun son yıllarda artış göstermesinin temel sebeplerini şu maddelerle özetleyebiliriz:

• Kontrolsüz sanayileşme
• Sürekli artan enerji talebi
• Yükselişe geçen şehirleşme
• Azalan ormanlık alanlar
• Yoğun hayvancılık faaliyetleri
• Kontrol edilmeyen sera gazı salımı

Karbon emisyonunun iklim değişikliğine nasıl bir etkisi var?

İklim değişikliğinin en temel sebebi, atmosferde biriken sera gazlarının (karbondioksit, metan, diazot monoksit, hidroflorokarbonlar, perflorokarbonlar, sülfür hekzaflorid gibi) yeryüzünün sıcaklık seviyesini artırmasıdır. Bugün, iklim değişikliği nedeniyle dünya ciddi bir tehlikeyle karşı karşıya. Karbon salımını azaltmazsak, beslenmeden soluduğumuz havaya kadar, temel yaşam alanımıza dair hemen her şeyi kaybedebiliriz. Atmosferdeki karbon emisyonu bu hızla artmaya devam ederse, bitki türleri ciddi anlamda risk altına girecek, hatta pirinç, mısır, buğday gibi temel besinleri bile yetiştirmekte zorlanacağız. Bu da gıda güvenliğimizi ciddi anlamda tehlikeye atacak. İklim değişikliğinin etkilerine ek olarak, ormansızlaştırma faaliyetleri ile yaşam alanları iyice daralan yaban hayatın yeni yaşam alanı arayışı sonucunda insanla olan etkileşimi daha da artacak. Böylece, mücadele etmek zorunda kalacağımız yeni tehlikeler ve yeni salgınlar ortaya çıkacak. Sıcaklığa bağlı olarak artan buharlaşmayla birlikte toprak kayması, sel, kasırga gibi doğa olayları daha da sık yaşanacak. Yoğun buharlaşma ve artan sıcaklıklar dünyadaki iklim dengesini ve mevsim döngülerini bozacak. Bazı bölgelerde aşırı sıcak hava dalgaları ve kuraklık yaşanırken, bazı bölgelerde de çok yoğun yağış ve fırtına gözlemlenecek. Tüm bu etkiler insanlarla birlikte Dünya üzerindeki tüm canlıların yaşamını da tehlikeye sokacak. Yapılan araştırmalar, Türkiye’nin de bulunduğu orta kuşakta aşırı kuraklığın etkili olacağını gösteriyor. Bu da yalnızca gıda güvenliğimizi tehlikeye atmakla kalmayacak, hijyen koşullarındaki bozulma sebebiyle salgın hastalıkların daha da artmasına ve zorunlu göçlere sebep olacak.

Karbon emisyonu nasıl azaltılabilir?

Karbon emisyonunu azaltmada, öncelikle bireysel olarak bizlere, birtakım görevler düşüyor: 

• Mümkün olduğunca yürümek, ulaşım için bisiklet tercih etmek ve kişisel araç yerine toplu taşıma kullanmak, yakıt tüketiminden doğan karbon salımını azaltacaktır.
• Bireysel araçlarda tek bir kişi yerine birden fazla kişi olarak seyahat etmek. Böylece araç için enerji tüketiminde tasarruf yaparak, karbon salımını azaltmış oluruz.
• Uzun yolculuklar için havayolu yerine tren veya otobüs tercih etmek. Çünkü uçak, en yüksek karbon salımı yapan ulaşım aracıdır.
• Mümkünse hibrit araç kullanmak. Elektrik enerjisiyle çalışan hibrit araçlar, kendini şarj ederek enerjilerini yenileyebildikleri için karbon salımını azaltırlar. 
• A sınıfı beyaz eşyalar ve tasarruflu led ışıklar gibi az enerji harcayan elektronik eşyaları tercih etmek.
• Doğru ev izolasyonu ile ısıyı koruyup, ısınmak için daha az enerji tüketmek.

• Mümkünse güneş ve rüzgâr enerjisinden faydalanmak. Güneş enerjili ev sistemleri veya evler için üretilen rüzgâr türbini kullanmak.
• Mevsime uygun ve yerli üretim olan gıdaları tercih etmek. Yerli üretim gıdaları tüketerek, uluslararası ulaşım için harcanan yakıttan doğan karbon salımını azaltabiliriz.
• Daha az et tüketmek. Özellikle büyük baş hayvancılık faaliyetleri önemli ölçüde karbon salımına neden olmaktadır.
• Kâğıt, cam, şişe ve ambalaj gibi geri dönüştürülebilir atıkları ayırarak geri dönüşüm kumbaralarına atmak. Böylece bu ürünlerin üretiminde harcanan enerji miktarını azaltabilir, daha az doğal kaynak tüketilmesini sağlayarak sürdürülebilirliğe hizmet edebiliriz.

Karbon emisyonunu azaltmayı 3 ana başlık altında değerlendirebiliriz: Enerji verimliliği, yenilenebilir enerji ve ormansızlaşmanın önlenmesi. Bireysel olarak, yukarıda saydığımız maddeleri günlük hayatta uygulayarak bu 3 ana başlığa katkıda bulunmuş olacağız. Küresel çapta ise hükümetler ve çeşitli kurumlar tarafından, enerji verimliliğine yönelik geniş tabanlı önlemler alındığı zaman, karbon emisyonunu azaltmaya yönelik en temel adım atılmış olacak. Bununla birlikte yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaştırılması da bu sorunun çözümünde önemli rol oynayacak. Rüzgâr enerjisi, güneş enerjisi, jeotermal enerji, hidrolik enerjisi, biyokütle enerjisi, hidrojen enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının eş güdümlü olarak kullanımı, bu sorunun çözümünde tüm dünyaya yol gösterebilir. WWF’nin yayımladığı Enerji Raporu’na göre, 2050 yılına geldiğimizde küresel enerji ihtiyacının neredeyse tamamının yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanması mümkün.

İnsan faktörüne bağlı sera gazı emisyonlarının %17’sinin ormansızlaştırma özelinde arazi kullanımından kaynaklandığı biliniyor. Bu nedenle orman kaybının düşürülmesine yönelik uygulamalar da dünyadaki karbon emisyonu sorununun çözümü için odaklanmamız gereken nokta.

Karbon emisyonunun azaltılması, çevrenin ve gezegenin geleceği için büyük önem taşımaktadır. Sürdürülebilir enerji kaynaklarına yönelmek, enerji verimliliğini artırmak, orman alanlarını korumak ve yeşil alanların arttırılmasına destek olmak gibi adımlar, karbon emisyonlarını azaltmada etkili olabilir. Ayrıca, çevreci taşıtların kullanımı ve çevre dostu üretim süreçleri de karbon ayak izimizi azaltmada katkı sağlayacaktır. Çevre bilincini destekleyerek, çevreci taşıtların kullanımını önemsiyor ve teşvik ediyoruz. Bu doğrultuda, çevreye zarar vermeden sürdürülebilir bir taşıt sahibi olmanızı sağlayacak çevreci taşıt kredisi seçeneğini sunuyoruz. Bu sayede çevreye duyarlılık gösterirken aynı zamanda tasarruf etme fırsatını elde edebilirsiniz.

Garanti BBVA olarak, hem kendi faaliyetlerimizden hem de finansmanında yer aldığımız projelerden kaynaklanan karbon emisyonlarını azaltmak için pek çok çalışma gerçekleştiriyoruz. Öncü ve yenilikçi çözüm önerilerimizle Türkiye’nin iklim değişikliği ile mücadelesine ve düşük karbonlu ekonomiye geçiş sürecine destek oluyoruz. Proje Finansmanı alanındaki yeni yatırımlarda 2014 yılından beri yalnızca yenilenebilir enerji projelerine finansman sağlıyoruz. Yenilenebilir enerjiye verdiğimiz destek 5,2 milyar ABD Doları’nı aştı. Rüzgâr enerjisi santrallerinin finansmanında %27,5’lik pazar payı ile liderliğimizi koruyoruz. Çevresel ve Sosyal Kredi Politikalarımız ve uluslararası standartlardaki etki değerlendirme sistemimizle finansmanında yer aldığımız projelerin çevresel ve sosyal olumsuz etkilerini en aza indiriyoruz. Bireyselden kurumsala, Bankacılığın her alanında tüm müşterilerimizin iklim değişikliği konusundaki farkındalığını artırmaya yönelik çalışmalar yapıyoruz. Kendi faaliyetlerimizden kaynaklanan karbon emisyonumuzu 2035 yılına kadar %71 azaltmayı hedefleyen bir eylem planı ortaya koyarak, Bilime Dayalı Hedefler Girişimi kapsamında hedef veren Türkiye’deki ilk şirket olduk. ‘’Karbona ‘gölge’ fiyat vermek’’, ‘’Ormansızlaşmanın Azaltılması’’, ‘’Yeşil Ofis Standartları’’ ve ‘’Su Risklerinin Yönetimi’’ başlıklarından oluşan 2015 yılında yayımladığımız İklim Değişikliği Eylem Planımıza buradan ulaşabilirsiniz.