Toplumsal Fayda Yaratan Girişimcilik: Sosyal Girişimcilik

Girişimci denildiğinde aklımıza her zaman büyük buluşlar gerçekleştiren ve büyük gelirler elde eden insanlar gelir değil mi? Steve Jobs, Walt Disney, Mark Zuckerberg ve daha nicesi… Peki çalışmalarıyla topluma yarar sağlayan sosyal girişimcilerden kaçını tanıyoruz? Hemen kendinizi suçlu hissetmeyin, çünkü bu projeler yaratıcılarından çok faydalarıyla öne çıkıyor. Sosyal girişimci nedir, kime denir, örnekleri neler? Hep birlikte inceleyelim.

Sosyal girişimcilik nedir?

Sosyal bir amacın gerçekleşmesi için ticari faaliyetlerin kullanıldığı ve bu gelirin ilgili sosyal hedefe harcandığı girişimcilik tipidir. Normal girişimcilikten farkı, sosyal bir sorunu çözerek etki yaratmaya odaklanılması ve bu amaçla kaynakların ve gelirin doğru kullanılmasıdır.

Ticari girişimcilikte risk almak, yenilikçi olmak ve kâr odaklı değer yaratmak öne çıkar. Oysa sosyal girişimcilik kâr ve toplumsal yararı bir arada barındırır; özgün fikirler, yaratıcı buluşlar yerine, projenin topluma ne kadar fayda sağladığı gözetilir. Bilindiği gibi ticari girişimcilikte, fikrin daha önce denenmemiş, uygulanmamış olması önemlidir; ‘fark yaratmak’ bu yüzden amaçlanır. Sosyal girişimcilikte ise bir fikrin daha önce uygulanıp uygulanmaması değer taşımaz, ilgili fikirlerle hangi sorunun çözülebileceği mevzubahistir.

Sosyal girişimciliğin ağırlıklı olarak üzerinde durduğu konuları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Alkol, sigara, madde bağımlılığı
• Çevre sorunları
• Barınma hakları
• İşsizlik
• Kadın Hakları ve kadına şiddet
• Her türlü insan hakları

Bir sosyal girişimcinin taşıması gereken özellikler

Sosyal girişimcilerin, toplumsal sorunları iyileştirmek veya ortadan kaldırmak için uygulanması gereken birden fazla çözüm önerisi sunmaları gerekir. Bir sosyal girişimci, kendi projesine göre sistemli ve sürekli olarak fikir üretirken, aynı zamanda toplumun sesine de kulak vermelidir. Sosyal girişimde, mutlaka ilgili sorunun kaynağına inmeli ve buna göre bir mali kaynak oluşturulmalıdır. Bir sosyal girişimcinin taşıması gereken özellikleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Problemlere karşı gerektiği gibi risk alabilme
• Mutlaka başarıya ve çözüme odaklanabilme
• Toplumsal yararı hedeflerken bireysel yararı da düşünme
• Her türlü kolektif çalışmaya hazır olma
• Projenin gerçekleşmesi için mümkün olan tüm kaynaklardan yararlanma
• Hem toplumsal sorunlara çözüm arayıp hem de kendini geliştirme
• Her türlü olumsuz şarta karşı istikrarlı bir şekilde projeyi sürdürme

Dünyadan ve Türkiye’den başarıya ulaşmış sosyal girişimcilik örnekleri

Yukarıda saydığımız tüm kriterleri yerine getiren, ses getiren ve toplumsal yarar sağlayan oldukça başarılı sosyal girişimcilik örnekleri var. Sizin için dikkat çeken örnekleri sıraladık.

The Shoe That Grows: Kenton Lee tarafından gerçekleştirilen proje, Kenya’da ayakkabı alacak parası olmayan çocuklar için düşünüldü. Bu girişim kapsamında küçük boyu 5-10 yaş, büyük boyu ise 10-15 yaş için uygun olan, 5 sene boyunca kullanılabilen ayakkabılar tasarlandı. Dünyanın her yerinden gelen bağışlarla yürütülen proje, binlerce ayakkabının ihtiyacı olan çocuklara ulaştırılmasını sağladı.

Better World Books: Uygun fiyatla, kargo ücreti olmadan kitap satan bu proje tüm dünyada büyük yankı uyandırdı. Bir kitap satın alındığında ihtiyacı olan birine de bir kitap bağışının yapıldığı bu sitede, hem yeni hem de ikinci el kitaplar yer alıyor.

Glimmer App: Popüler arkadaşlık uygulamalarında engellilerin kendilerini yeterince şeffaf ifade edemediklerinden hareket eden Glimmer, engelli bireylerin birbiriyle sosyalleşmesine imkân vermesi nedeniyle dikkat çekti.

1 Genç 1 Gelecek: Türkiye’de gerçekleşen girişim projesi, öğrencilerin eğitim sorunlarını çözmeyi ve alandaki yetersizlikleri kapatmayı amaçlıyor.

Evreka: Çöp konteynerleri için sensörler üreten proje, konteynerlerin ne zaman çöple dolduğunu, sıcaklığını ve konumunu alarak çöp toplayıcılarına iletiyor.

Garanti BBVA’dan Sosyal Girişimlere Tam Destek: Garanti BBVA Momentum, Garanti BBVA Partners Hızlandırma Programı ve Türkiye'nin Kadın Girişimcisi Yarışması

Garanti BBVA’nın sosyal girişimcilere destek vermek amacıyla Impact Hub işbirliği ile yürüttüğü Garanti BBVA Momentum Sosyal Girişimcilik Destek Programı ve Garanti BBVA Partners Hızlandırma Programı’nda sürdürülebilir iş modelini merkeze koyan ve sosyal etki yaratmayı hedefleyen sosyal girişimcilere fırsatlar sunmak amaçlanıyor. Garanti BBVA, Ekonomist Dergisi ve KAGİDER'in (Kadın Girişimcileri Derneği) iş birliğinde gerçekleşen Türkiye'nin Kadın Girişimcisi Yarışması’nda ise fark yaratan kadın girişimcilere destekler veriliyor. Bu programlar kapsamında ödül alan ve öne çıkan girişimlere bakalım.

Es Kariyer: 2019 Garanti BBVA Momentum Sosyal Girişimcilik Programı’nın Birincilik Ödülü’nün sahibi Esra Odabaşı’nın kurduğu Es Kariyer, engelli çalışanlara daha fazla ve sürdürülebilir istihdam olanağı yarattı. 2016 yılından bu yana, Türkiye’nin ilk ve tek engelli istihdamı danışmanlığı olan Es Kariyer, İŞKUR’un özel istihdam bürosunda da görev yapıyor.

Puduhepa ve Kız Kardeşleri: 2019 Garanti BBVA Momentum Sosyal Girişimcilik Programı’nın İkincilik Ödülü’nün sahibi Renan Tavukçuoğlu’nun kurucusu olduğu Puduhepa ve Kız Kardeşleri, Türkiye’deki kız çocuklarının özgüvenli bireyler olarak büyümesini amaçlıyor. Kadınlara evlerinde istihdam sağlayan bu projeden elde edilen gelir, kız çocuklarının eğitimi için kullanılıyor.

Mumo Wrap: Sağlıklı ve sürdürülebilir yiyecek saklama kumaşları ve bunun gibi sürdürülebilir ürünler tasarlayan Mumo Wrap, Işınsu Kaya tarafından kuruldu. 2019 Garanti BBVA Momentum Sosyal Girişimcilik Programı’nın Üçüncülük Ödülü’nü alan proje doğa dostu pek çok ürünü evlerimize getiriyor. 

Twin Science: 2019 Garanti BBVA Momentum Sosyal Girişimcilik Programı katılımcılarından Twin, çocukların doğasında olan merak duygusunu beslemeyi ve çocuklara bilimin kolay ve eğlenceli olduğunu göstermeyi amaçlayan uluslararası bir eğitim teknolojileri girişimi. Twin, her çocuğun bilime ulaşabilmesini sağlamak ve eğitimde fırsat eşitliği yaratma vizyonuyla YGA (Young Guru Academy) & T.C. Millî Eğitim Bakanlığı işbirliği ile hayata geçen Bilim Seferberliği projesi ile ihtiyaç sahibi köy okullarına çocukların hayal gücünü geliştiren, eğlenceli ve öğretici bir robotik ve kodlama seti olan Twin seti gönderiyor.

Tolkido: Otizmli çocukların dil ve konuşma eğitiminde kullanılan görsel kartları kişiselleştirilebilir ve seslendirilebilir hale getiren bu girişim, tamamen ‘’bireye özel’’ eğitim modelinin uygulanmasında rol model oldu. Garanti BBVA olarak, sosyal girişimcileri konuk ettiğimiz ‘’Film Gibi Girişimler’’ video serimizin 5. bölümünde Tolkido’nun yaratıcısı Can Yıldız’la konuştuk, izlemek için tıklayın.

Engelsiz Çeviri: İşitme engellilerin okuduklarını anlamalarına yardımcı olan Engelsiz Çeviri, web sitelerine entegre edilen bir uygulama. Garanti BBVA Partners Hızlandırma Programı’ndan destek alan Engelsiz Çeviri, web sitede üzerine tıklanan cümleyi işaret diline çevirerek, işitme engelli bireylerin okuma süreçlerine yardımcı oluyor.

Ottan: Garanti BBVA Partners Hızlandırma Programı’nda kapsamında desteklenen, Ayşe Yılmaz’ın kurduğu Ottan; yaprak, çimen gibi bitkisel atıklar ile kullanılmayacak durumda olan gıdaları dönüştürerek, dayanıklı ve kullanışlı ürünler tasarlıyor.

ecording: Garanti BBVA Partners’ın 2020 girişimlerinden ecording, küresel iklim krizine karşı çevre teknolojileri geliştiren bir sosyal girişim. Proje kapsamında gerçekleştirilen ecoDrone’lar ile ağaçlandırılmaya ihtiyaç duyan ve ulaşılması zor olan bölgelere; içerisinde tohum, kil, mineral, toz gübre, orman toprağı bulunan tohum topları atılıyor. Bu şekilde perakende sektöründeki her ürün, hizmet veya dönen her bir faturayı tohum topuna dönüştürerek ağaçlandırmayı artıran girişim, dünyanın iklim değişikliğini durdurmak için ihtiyaç duyduğu 1.2 trilyon ağaca hızlıca ulaşmayı amaçlıyor.

SosyalBen: Girişim, dezavantajlı bölgelerdeki 7-13 yaş arası çocukların yeteneklerini keşfetmelerini amaçlayıp, ulusal ve uluslararası düzeyde eğitim çalışmaları gerçekleştiriyor. SosyalBen’in kurucusu Ece Çiftçi, 2017 yılında gerçekleşen Türkiye'nin Kadın Girişimcisi yarışmasında "Türkiye'nin Kadın Sosyal Girişimcisi" ödülünü kazandı.

KızCode: Müjde Esin’in kurduğu, eğitimde dezavantajlı olan kız çocuklarına kodlama öğretmeyi amaçlayan girişim, Müjde Esin’e, 2018 yılında gerçekleşen Garanti BBVA Kadın Girişimci Yarışması’nında ‘’Türkiye’nin Kadın Sosyal Girişimcisi’’ ödülünü getirdi.

Gelişen teknolojiyle birlikte sosyal girişim projeleri dijital dünyayla daha fazla entegre olacak gibi görünüyor, böylece daha fazla insana ulaşmak ve geniş çaplı sosyal sorunlara çözüm bulmanın yolu açılabilir.

___

Burada yer alan yazılar, finansal bilgiler, birikim ve tasarruf önerileri, genel yorum ve tavsiyelerden oluşmakta olup yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım, birikim ya da tasarruf kararı verilmesi ve hareket edilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.