Rahat ve Huzurlu Yaşam Alanları: Sakin Şehirler

Büyük bir hızla akan ve dinamikleri sürekli değişen şehir yaşamının, sosyal ilişkilere, çevreye, hatta insanların mutluluğuna birtakım etkileri olduğu aşikâr. Bu nedenle sık sık, sakin ve huzurlu yaşam alanlarını ziyaret etme ihtiyacı duyuyor veya hayatımızın bir noktasında şehir hayatından tamamen uzaklaşma hayalleri kuruyoruz. Peki ya o aradığımız yerin çok uzaklarda olmadığını söylesek? Cittaslow hareketinin bir parçası olan Sakin Şehirler, huzurlu, mutlu ve acelesi olmayan bir yaşam anlayışını benimsiyor.

Bireylerin birbiriyle rahat iletişim kurabildiği, sosyalleşebildiği, kendi kendine yetebilen, sürdürülebilir olan, yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanan, doğasına, kültürüne ve göreneklerine sahip çıkan, altyapı sorunları olmayan, nüfusu 50.000’den az olan kentler, Cittaslow felsefesine göre Sakin Şehir olarak adlandırılıyor. Son yıllarda adını sıkça duyduğumuz bu hareketin detaylarına hep birlikte bakalım.

Cittaslow hareketi nedir?

Cittaslow uluslararası belediyeler birliğini ifade ediyor. Kavram ilk olarak 1999 yılında İtalya’da yer alan Greve in Chianti’nin eski belediye başkanı Paolo Saturnini’nin, hayat kalitesini artırmak için şehirlerin yeniden değerlendirilmesini ve yeni bir kalkınma modeli ortaya koyma fikrinden doğdu. Aşırı tüketime dayalı bir yaşamın insanlara mutluluk ve huzur getirmediğini savunan bu hareket, günlük yaşamdaki hızı düşürerek, yaşamdan daha fazla keyif almayı sağlayacak bir tempoya sahip kent kalkınmasını amaçlıyor.

Merkezi İtalya’nın Orvieto kentinde bulunan Cittaslow hareketinin temel amaçlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Kentsel alandaki ortak yaşamı herkes için daha iyi hale getirmek
• Kentlerdeki yaşam kalitesini yükseltmek
• İnsan yerleşimlerindeki homojenleşmeye direnmek
• Çevreyi korumak
• Kültürel çeşitliliği ve her kentin biricik olduğunu savunmak
• Daha sağlıklı yaşam biçimleri için ilham vermek

Sakin Şehir unvanına sahip olmak için gereken kriterler neler?

Günümüzde 30 ülkeden 268 kent Sakin Şehir unvanına sahip. Chianti (İlk Sakin Şehir-İtalya), Svendborg (Danimarka), Trevi (İtalya), Naramata (Kanada), Matakana (Yeni Zelanda) ise dünyadaki en popüler sakin şehirlerden. Bir beldenin Sakin Şehir unvanına sahip olması için öncelikle Cittaslow’a üyelik başvurusunda bulunması gerekiyor. Bunun için başvuru yapacak belediyenin, Enerji ve Çevre Politikaları, Altyapı Politikaları, Şehir Yaşamının Kalitesi Politikaları, Tarım, Turizm, Esnaf ve Zanaatkârlar Hakkında Politikalar, Misafirperverlik, Farkındalık ve Eğitim Politikaları, Sosyal Uyum, Ortaklıklar başlıklarından oluşan 72 kritere uyum sağlaması gerekiyor. Üyelik başvurusunda bulunan belediyelerin, bu kriterler üzerinden yapılacak puanlama sonucunda en az 50 puan almış olması veya kriterlerden en az %50’sini yerine getirmiş olması bekleniyor. Bu kriterlerden birkaçının detaylarına kısaca bakalım.

Çevre politikaları: Atıkların sınıflandırılarak toplanması ve bu konuda çalışmaların yapılması. Ayrıca alternatif enerji kaynaklarının olması, geri dönüşümün desteklenmesi ve yaygınlaşması, gürültü kirliliğinin azaltılması sağlanmalıdır.

Altyapı politikaları: Tarihi mekânların, kültürel değeri yüksek olan binaların korunma planlarının yapılması, trafik akışı güvenliğinin sağlanması, okullara ulaşımın kolaylaştırılması ve kamu binalarıyla bağlantıları olan bisiklet yollarının yapılması gibi kriterleri ifade eder.

Yerli Üretimin Korunması: Organik tarımın geliştirilmesi ve bu yönde planlamanın yapılması, kaybolma tehlikesinde olan geleneksel mesleklerin korunması, ‘Yavaş Yemek’ anlayışıyla, okulların yemek hizmetlerinde organik ve yerel ürünlerin tercih edilmesini kapsar.

Kentsel yaşam kalitesini artırıcı teknolojiler ve araçlar: Kişilerin elektronik servisleri kullanarak evden çalışmalarının desteklenmesi, kentteki gürültü kirliliğinin önlenmesi için kablosuz sistemlerin kurulması, yoğun gürültünün olduğu alanlarda önlemlerin alınması, elektromanyetik alanların kontrolü için sistemler kurulması gibi uygulamaları kapsar.

Misafirperverlik: Kent halkına misafirperverlik hakkında eğitim verilmesi, özellikle tarihi bölgelerde evrensel turistik göstergelerin kullanılması gibi detayları içerir.

Farkındalık: Başvuru yapmadan önce kent halkının Cittaslow hareketi, amaçları ve yöntemleri hakkında bilgilendirilmesi ve hatta örnek çalışmalar yapılmasını içeren kriterdir.

Ayrıntılı kriter listesine buradan ulaşabilirsiniz.

Türkiye’deki Sakin Şehirler

Ülkemizde Sakin Şehir unvanına sahip olan ilk şehir Seferihisar (İzmir) oldu. 2009 yılında bu unvana sahip olan şehir, tarımsal üretimdeki verimi, temiz havası, organik mutfağı, ulaşım yollarının çeşitliliği nedeniyle Cittaslow felsefesinin ülkemizdeki en önemli temsilcileri arasında yer alıyor. Ülkemizde Sakin Şehir unvanına sahip olan şehirlerin, zamanla yurt içi ve yurt dışından daha fazla turist tarafından ziyaret edildiği de görüldü. Bu da aslında şehirlerde Cittaslow kriterlerine uyum sağlamanın turizm açısından da fayda sağladığının bir göstergesi. Ülkemizde Sakin Şehir unvanına sahip olan 18 beldeyi sıralayacak olursak:

• Ahlat (Bitlis)
• Akyaka (Muğla)
• Eğirdir (Isparta)
• Gerze (Sinop)
• Gökçeada (Çanakkale)
• Göynük (Bolu)
• Güdül (Ankara)
• Halfeti (Şanlıurfa)
• Köyceğiz (Muğla)
• Mudurnu (Bolu)

• Perşembe (Ordu)
• Seferihisar (İzmir)
• Şavşat (Artvin)
• Taraklı (Sakarya)
• Uzundere (Erzurum)
• Vize (Kırklareli)
• Yalvaç (Isparta)
• Yenipazar (Aydın)

Cittaslow hareketi sürdürülebilirlik anlamında hepimize ilham verse de dünyadaki her kentin ‘Sakin’ olabilmesi oldukça zor. Yine de yaşadığımız yeri daha ‘yaşanılası’ yapmak için sürdürülebilirlik ilkelerini uygulayabiliriz. Bu konuda bireysel sorumluluklarımızın farkında olarak değişim için adım atabiliriz.