Finansal Okuryazarlık Seviyenizi Test Edin

Faturaları ödemek, kredi kartını kullanmak, para transferi gerçekleştirmek, istekler için bütçede alan açmak, gelir ve giderleri dengelemek… Bir günde bile ne çok finansal karar alıyoruz değil mi? İşin bir de daha detaylı, ince ve uzun vadeli yönü var: Birikimlerimizi nerede değerlendireceğiz, kredi çekeceksek nasıl borçlanmayı tercih edeceğiz, kredi kartını nasıl daha sağlıklı kulanacağız, piyasaları ve güncel gelişmeleri doğru okuyor muyuz, gelecek için nasıl yatırım yapacağız? Tüm bunlarla bir uzman gibi başa çıkabilmenin yolu ise finansal okuryazarlık bilgisinden geçiyor.

Peki nedir finansal okuryazarlık? Kişinin finansla ilgili temel kavramlara hâkim olması, kendi finansal durumunu hem etkili hem de doğru bir şekilde yönetebilecek bilgi ve becerileri geliştirmesi demek. Finansal okuryazar bireyler olmak için sebebimiz çok. Bir kere finansal sağlığımızı iyileştiriyor. Para başta olmak üzere finansal enstrümanları ve terimleri anlamamızı, onları doğru bir şekilde kullanmamızı sağlıyor. Kötü kararlardan, bir anlamda kayıp ve zarardan kaçınabiliyoruz; riskleri daha kolay yönetebiliyoruz. Bütçemizi doğru şekillendirmenin yanı sıra isabetli tasarruf, birikim ve yatırım kararları almamızı da sağlıyor. Hayatın karşımıza çıkardığı finansal zorlukları aşmamıza yardımcı oluyor. Finansal hedefler belirlemeyi, istikrarlı bir gelecek için bugünden çabalamayı da kapsıyor.

Şimdi can alıcı noktaya gelelim… “Adeta bir yaşamsal beceri” diyebileceğimiz finansal okuryazarlık konusunda siz ne durumdasınız? Kavramlara ve hesaba ne kadar hâkimsiniz? Para alışkanlıklarınız ne kadar doğru? Kendinizi ölçebilmeniz için size hem eğlenceli hem de bilgi verici bir test hazırladık. Hazırsanız başlayalım!

10 soruda finansal okuryazarlık testi

1.      Kişisel net değer nasıl hesaplanır?

a)      Toplam varlıklar – toplam borçlar

b)     Toplam gelir – toplam borçlar

c)      Toplam varlıklar – aylık harcamalar

Doğru cevap: A. Bir kişinin finansal varlıklarının ve ödenmemiş borçlarının tümüne kişisel net değer deniyor. Bunu hesaplamak için toplam varlıklardan toplam borçları çıkarırız. Varlıklar şunları kapsar: Gayrimenkul, banka hesapları, araçlar, hisse senedi ve tahviller vb. Borçlarsa şunları: Kredi kartı borcu, ipotek, konut-taşıt veya ihtiyaç kredileri vb. Toplam varlığımız 700 bin TL olsun. Toplam borcumuz da 50 bin TL. 700-50=650. Kişisel net değerimiz 650 bin TL’dir.

2.      Hayat bazen beklenmedik sürprizlerle doludur; hastalık, tamir-tadilat, işten ayrılma, taşınma gibi… Bu gibi durumlara hazırlıklı olmak için acil durum fonunuzda ne kadarlık bir birikim olmalı?

a)      1-3 aylık masrafları karşılayacak kadar

b)     3-6 aylık masrafları karşılayacak kadar

c)      6-9 aylık masrafları karşılayacak kadar

Doğru cevap: B. Diyelim ki kira, fatura, taksitler ve pazar alışverişi gibi aylık temel masraflarınız 5 bin TL olsun. Bu durumda acil durum fonunuzda en az 15 bin TL (3 ay x 5 bin TL) biriktirmeyi hedeflemelisiniz.

3.      Çocuklara kaç yaşında harçlık verilmeye başlanması idealdir?

a)      5 yaş

b)     7 yaş

c)      10 yaş

Doğru cevap: B. Çocuklar 5 yaşından itibaren sayılar, rakamlar ve para hakkındaki ilk bilgilerini edinir. Harçlığın ne olduğunu anlaması, onu kullanma bilincine erişmesi ise 7 yaşından itibaren gerçekleşir. Bu noktada ve devamında kâğıt ile madeni para arasında ayrım yapabilirler, harçlıklarıyla neyi alıp neyi alamayacaklarını hesaplayabilirler. Çocuklar için finansal okuryazarlık en az bireylerde olduğu kadar önemlidir.

4.      İdeal birikim oranı ne kadar olmalı?

a)      Ay sonunda elimizde ne kadar kalıyorsa

b)     Gelirimizin yüzde 2’si

c)      Gelirimizin yüzde 10’u

Doğru cevap: C. Gelirimiz ne olursa olsun birikim yapmak finansal sağlığımız için büyük önem taşıyor. Aylık gelirinizi giderinizden çıkardığınızda elinizde kalan para miktarı birikim potansiyelinizi verir. Ancak birikim için ay sonunu, tüm giderleri-harcamaları gerçekleştirmeyi beklemek doğru bilinen yanlışlardan biridir. Doğrusu ay başında bütçemizi oluştururken birikim için de bir miktar belirlemektir, ideal oran da gelirimizin yüzde 10’udur.

5.      Birikimler kadar borç da finansal planlarımızın bir gerçeği. Peki finansal açıdan istikrarınızı sarsmayacak maksimum borç-gelir oranı nedir?

a)      Yüzde 50’den daha az

b)     Yüzde 36’dan daha az

c)      Yüzde 25’ten daha az

Doğru cevap: B. Finansal sorumluluklarımızı yerine getirirken gelecek planlarımıza alan açabilmek için varlık-borç dengesini iyi kurmak gerekir. Genelde yüzde 36'dan daha küçük bir borç-gelir oranı ideal bulunur. Harcamaları azaltıp, kart kullanımını sınırlayarak ve tasarruf kalemleri belirleyerek her borçtan kurtulmak mümkündür. Ödeme sürecinde en yüksek faizden başlayarak borçları sıralamak, varsa ev kredisine öncelik vermek, asgari ödeme tutarlarına ve son ödeme tarihlerine dikkat etmek önemlidir.

6.      Kredi kartı ekstresini düzenli olarak incelemek edinebileceğimiz en iyi finansal alışkanlıklardan biri. Üstelik harcamaları kontrol altında tutup bütçemizi aşmamak için de gerekli. Peki ekstredeki kavramlara ne kadar hâkimsiniz? Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlış?

a)      Dönem borcu, hesap kesim tarihine kadar yapılan harcamaların toplamını ve daha önce taksitlendirilmiş, geçmiş dönemlerden yansıyan borç tutarını gösterir.

b)     Son ödeme tarihine kadar dönem borcunun tamamını veya asgari ödeme miktarını ödemeniz gerekir.

c)      Son ödeme tarihi, kredi kartı hesap kesim tarihiyle aynıdır.

Doğru cevap: C. Çünkü son ödeme tarihi hesap kesim tarihinden 9-10 gün sonrasına denk gelir. Kredi kartı ekstrenizden dönem borcu, son ödeme tarihi, asgari ödeme tutarı, toplam limit, hesabınıza yansıyan ek ücretler, ücret değişiklikleri gibi bilgilerin tümüne erişebilirsiniz.

7.      Kredi ve finans sicilimizi ortaya koyan bir sayısal veri var: Kredi notu. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi bu notumuzu belirleyen bileşenler arasında değildir?

a)      Gelirler

b)     Kredili ürün ödeme alışkanlıkları, kredi kullanım yoğunluğu

c)      Mevcut hesap ve borç durumu

Doğru cevap: A. Kredi notu; kredi, kredi kartı ve kredili mevduat hesabı borçlarımıza ait; ödeme alışkanlıklarımıza, borç durumlarımıza ve kredi kullanım bilgilerimize göre hesaplanan nottur. Gelir seviyesi ise kredi notunu ‘doğrudan’ etkilemez.

8.      Biraz da yatırımdan konuşalım. Diyelim ki yıllık faizi yüzde 5 olan bir vadeli mevduat hesabına 1000 TL yatırdık. Ek ödeme yapmadık ve anaparaya ya da faize de hiç dokunmadık. Dördüncü yılın sonunda hesabımızdaki para ne kadar olur?

a)      1100 TL’den fazla

b)     1200 TL’den fazla

c)      1300 TL’den fazla

Doğru cevap: B. Matematik şöyle işliyor: İlk yılın sonunda 50 TL’lik bir faizle kapanış bakiyemiz 1050 TL’ye yükselir. Bir sonraki yıl bunun üzerinden yapılacak hesapla yaklaşık 52 TL’lik bir faiz kazandırır ve bakiye yaklaşık 1100 TL’ye yükselir. Hesap bu şekilde devam ettiğinde dördüncü yılın sonunda 1210 lira civarında bir bakiyemiz olur.

9.      Yatırım, riskleri de barındırır. Doğru aracı seçmeyi, bütçeye uygun miktarı belirlemeyi hatta zamanlamayı tutturup sabretmeyi gerektirir. Peki yatırımla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi daha doğrudur?

a)      Tek bir şirketin hisselerine yatırım yapmak, farklı sektörlerde faaliyet gösteren farklı şirketlerin hisselerine yatırım yapmaktan daha risklidir.

b)     Tek bir şirketin hisselerine yatırım yapmak, farklı sektörlerde faaliyet gösteren farklı şirketlerin hisselerine yatırım yapmaktan daha güvenlidir.

c)      İkisi de eşit derecededir.

Doğru cevap: A. Riskler ve fırsatlar günler hatta saniyeler içinde farklılaşsa bile en iyi ve güvenli yatırım portföy çeşitliliği olandır. Farklı miktarlarda getirileri olan, birbirine bağlanmayan portföyler riski azaltır. Yatırım yaptığınız bir enstrüman kaybettirse bile bütün yatırımınız riske girmez.

10.      Tasarruf hesabınızdaki faiz oranının yıllık yüzde 1, enflasyonunsa yıllık yüzde 2 olduğunu farz edelim. Bir yıl sonra bu hesaptaki paranın alım gücü hangi seviyede olur?

a)      Şimdikinden daha fazla

b)     Eşit

c)      Şimdikinden daha az

Doğru cevap: C. Çünkü enflasyon oranı tasarruf oranından daha yüksek. Şöyle hesaplarsak: Enflasyonun yüzde 2 artması, 100 liralık bir malın maliyetinin 1 yılda 102 lira olması demek. Tasarruflar ise yüzde 1 düzeyinde oluyor, yani harcayacak miktarınız 100 liradan 101 liraya çıkıyor.

Ve testimizin sonuna geldik! Eğer doğru yanıtlarınız 1-3 civarında kaldıysa finansal okuryazarlığınızı geliştirmek için ekonomi terimlerini biraz daha araştırmalı, gelişmeleri yakından takip etmelisiniz. Bütçe planı yapmak, mali dengeyi sağlamak gibi temel konuları detaylıca incelemelisiniz. Eğer 3-6 arasında doğru yanıta ulaşmışsanız; tasarruf, birikim, yatırım gibi ana kavramlara hâkimsiniz demektir. Bilginizi, piyasaları takip ederek derinleştirebilirsiniz. Doğru yanıtlarınız 7 ve üstüyse, tebrikler; güncel finansal durumdan gelecek planlamasına kadar her türlü finansal durumu anlayacak kadar bilgiye sahipsiniz.

Finansal okuryazarlık seviyemiz ne kadar yüksek olursa tasarruf, birikim, harcama ve yatırım noktasında da o kadar doğru kararlar alabiliriz. Ama unutmayalım ki bu, her geçen gün ‘yatırım yapılması’ gereken bir beceridir. Siz de finansal okuryazarlıkla ilgili bilgi sahibi olmak istiyorsanız blog'umuzu takipte kalın!

__________

Burada yer alan yazılar, finansal bilgiler, birikim ve tasarruf önerileri, genel yorum ve tavsiyelerden oluşmakta olup yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım, birikim ya da tasarruf kararı verilmesi ve hareket edilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.