Plastiksiz Temmuz Hareketi Nedir, Neyi Amaçlar?

Tek kullanımlık plastiklere hayatımızın her alanında rastlamak mümkün. Kısa süreli ihtiyaçlarımızda anı kurtarması adına kullandığımız bu ürünlerin geri dönüşü pek de iyi olmuyor. Zaten bu ürünlerin %90’ı geri dönüştürülemiyor. Tüm bu süreç, dünyada her yıl 400 milyon ton plastiğin çöpe gitmesi ve yine her yıl 20 milyondan fazla plastiğin de denizlere karışması şeklinde sonlanıyor. Şu an Pasifik Okyanusu’nun ortasında 3,4 kilometre genişliğinde ve 7 milyon ton ağırlığında büyük bir plastik yığını var. İsmi de hayli dikkat çekici: Yedinci Kıta.

Elbette bu kirliliğin azalmasını amaçlayan önemli projeler de var. Bunlardan bir tanesi de Plastiksiz Temmuz hareketi. “Çöp dağlarının olduğu bir dünyada yaşamak istemiyoruz” mottosuyla hayata geçirilen bu hareketin ne olduğuna, neyin amaçladığına ve “değişim” noktasında neleri önerdiğine gelin bir bakalım.

Plastiksiz Temmuz ne demektir?

"İnsanları temmuz ayında, tek kullanımlık plastik ürünleri reddetmeye teşvik ederek hayatımızdaki plastik miktarı konusunda farkındalık yaratma" amacıyla organize edilen Plastiksiz Temmuz hareketi, 2011 yılından beri varlığını sürdürüyor. “Dünya çapında bir meydan okuma” olarak görülen harekete katılarak bu meydan okumaya destek veren 100 milyondan fazla insan var. Yani dünyada 100 milyondan fazla kişi tek kullanımlık plastiklerin çöpe, denize gitmesine engel olmak için bu harekete katılıyor. Bu kadar insanın mesajı şu: “Tüketim odaklı yaşadığımız dünyamızda, satın aldığımız her şeyin aslında çevremize ne kadar zarar verdiğinin farkında değiliz. Aldığımız her üründe, doğada bıraktığımız etkiye bakarak sorumluluk almamız gerekiyor.”

Bu sorumluluğu neden almamız gerektiğini gelin biraz daha detaylandıralım. Taşın altına elimizi sokmalıyız, çünkü:

Bugüne kadar üretilen plastiğin %75’i çoktan "atık" oldu. 2040 yılına kadar dünya genelinde plastik üretiminin 2 kattan fazla artması bekleniyor. Son 5 yılda dünya denizlerindeki toplam plastik oranının %50 artmış olduğunu gerçeğinden yola çıkarak şunu söyleyebiliriz: Üretimdeki bu artış, 2040 yılında denizlerdeki plastik kirliliğin 3 kat artması anlamına gelecek. Bu durum, 2050 yılına kadar denizlere karışan mikroplastik miktarının 4 kat büyümesi demek. Unutmayalım, denizlerdeki plastik atığın yaklaşık %80’i karasal kaynaklardan geliyor. Mevcut durumda atık azaltmaktan başka da bir çare görünmüyor. 

Evde

• Evde yapılacaklar konusuna kıyafetlerden başlayalım. Polyester, naylon, akrilik, elastan ve suni ipek. Bunların hepsi birer plastik türü. Hem sağlıksızlar hem de yıkandıklarında plastik salıyorlar. Her yıkamada bu kıyafetlerden salınan mikroplastikler suya karışıyor ve sonrasında suyu, toprağı, doğayı ve en nihayet insan sağlığını olumsuz etkiliyor. Uzun yıkamalardan kaçınarak kıyafetlerin fazla aşınmasını ve mikroplastik yaymasını engelleyebileceğinizi, 30 derece gibi düşük sıcaklıklar tercih ederek de kıyafetlerin zarar görmesinin önüne geçebileceğinizi ayrıca ekleyelim. Kıyafet seçiminde %100 pamuk olan ürünleri tercih etmek sadece insana değil doğaya da iyi gelir. Yine kullanılmayan kıyafetler, ikinci el sitelerde satışa çıkarılarak fazla tüketimin önüne geçilebilir.
• Evlerin banyolarında yapılabilecek bir dizi işlem var. Sıvı sabun ve şampuanların yerine katı olanlarını tercih edebilirsiniz. Malum, artık her sabun ve şampuan çeşidinin çevre dostu bir alternatifi var. Sıkı bir araştırmayla en iyisini bulabilirsiniz. Banyo liflerinin çoğu plastikten üretiliyor. Bunun yerine doğal sünger ya da kabak lifi alternatif olabilir. Diş ipleri ve diş fırçası tarafında da yapılacaklar var. Klasik diş fırçaları ve diş ipleri yerine doğada çözünebilen bambudan yapılma diş fırçaları ve ipek diş iplikleri kullanabilirsiniz. Yine sıkça kullanılan tarakların pek çoğu plastikten yapılıyor. Bunların yerine şimşir tarağı gibi doğal içerikli ürünler birer seçenek. Banyo tarafında bunlar gibi yapılabilecek başka başka değişiklikler var. Biraz merak ve biraz inceleme bu değişikliklerin kapısını açacaktır.
• Gelelim mutfağa. Mutfak araç-gereçlerinde satın alınan her metal ve cam ürün, plastik kullanımını azaltacağından önemlidir. Bununla beraber streç film ve buzdolabı poşetleri gıdayla direkt teması olan plastik ürünler. Bunların yerine balmumlu wrap ürünler tercih edilebilir.  Yine bulaşık süngerinde plastik olanları yerine doğal sünger ya da kabak lifi kullanılabilir. Kahve filtrelerinde de tek kullanımlık filtreler yerine defalarca kullanabilen filtreler iyi bir alternatiftir. Kendi filtrenizi dikebileceğinizi de ayrıca not düşelim.
• Elbette bir de plastik poşet konusu var. Dünyada saniyede 160 bin plastik poşet kullanılıyor. Çöpe gitmeye mahkûm ürünlerin başında gelen plastik poşetlerin yerine kullanılabilecek seçenekleri bez çantalar, alışveriş fileleri ve alışveriş sepetleri şeklinde verebiliriz.

Okulda

• Plastik Temmuz gibi çevre dostu hareketlerin özellikle titizlendiği alanlar okullar. Zira “doğadan yana” bir bakış açısıyla hareket eden eğitmenler ve öğrenciler, büyük bir değişimin başlangıcı olabilirler. Plastiksiz Temmuz hareketi de okullarda oluşturulacak sürdürülebilir yaşam bilincinin çok önemli olduğunun bilincinde. Bir sürdürülebilirlik planı çerçevesinde çevre hareketi grubu oluşturmak, öğrencilerin bu başlıkta “sürekli” çalışmalar yapmasının önünü açacaktır.
• Odak noktamızı kantinlere verelim çünkü kantinler plastik kullanımının en çok olduğu yerler. Plastik kullanımını bir anda değil ama kademeli azaltmak mümkün. Öğrencilerin kendi termoslarını, mataralarını getirdiği bir sisteme evrilmek hayal olmasa gerek.

Dışarıda

• Bu başlıkta yapılacaklar listesinin ilk sırasına plastik şişe ve bardakları koyabiliriz. Plastik şişe ve bardakların çevre kirliliğin oluşmasına en çok etki eden ürünler olduğunu pekâlâ söyleyebiliriz. Termos ve matara burada imdada yetişebilir, hatta yetişmelidir. Termos ve/veya mataraları gündelik hayatımızın demirbaşları arasına sokmalıyız.
• Plastik pipetler için de aynı durum söz konusu. Bunların yerine defalarca kullanılabilen çelik ya da bambu pipetinizi yanınızda taşıyabilirsiniz.
• Al-götür siparişlerde de plastik kullanımının önüne geçmek adına kendi kabınızı yanınızda götürebilirsiniz.

İş Yerinde

• Günümüzün önemli bir bölümünü geçirdiğimiz iş yerlerimizde de yapabileceğimiz birtakım değişiklikler var. Örneğin yemek siparişi verdiğiniz bir yerden plastik olmayan ambalaj tercih etmek yapılabilecekler arasında. Hatta bunu aynı iş yerinde birkaç kişinin beraber yapması çok daha iyi sonuçlar doğurabilir.
• İş yerine kendi yemek setini ve bardağını götürmek de iyi bir fikir. Tekrar kullanabilen kaplarla yemeğinizi götürdüğünüzde hem kendi bütçenize hem de çevreye iyilik etmiş olursunuz.

Eğlencede

• Bu başlığın birinci basamağı elbette plastik çatal, bıçak, kaşık, tabak, bardak gibi ürünler. İsterseniz bir yerlerde kamp yapıyor isterseniz de bir partide, konserde bulunuyor olun elbette bu ürünlerden uzak durabilirsiniz. Bunların yerine pek çok alternatif var, küçük bir araştırmayla hepsine ulaşmak mümkün.
• Pek çok organizasyonda gördüğümüz balonlar, simler, konfetiler de plastik içerikli olduklarından kullanılmamalı.

Her şeyin plastiksiz yaşamı talep etmekle başlayacağının altını çizen Plastiksiz Temmuz hareketi, tüm bu çalışmalarını, “Bu dünya senin evin. Basit şeylerle hareketi başlatabilir, birlikte çok şeyi değiştirebiliriz” şeklinde özetliyor.

“Dünyaya iyi bakıyoruz, geleceğe iyi bakıyoruz” mottosuyla hareket eden Garanti BBVA da “gelecek nesillere miras bırakılacak daha temiz ve daha sürdürülebilir bir dünya” hedefini misyon ediniyor.