Yapay Zekâ Sağlık Sektörünü Nasıl Dönüştürüyor?

Çevremizdeki nesnelerin insan gibi/yerine düşünmesini sağlamak, uzun zamanlardır akıllardaydı aslında. Hatta M.Ö 384-M.Ö 322 yılları arasında Aristoteles'e ait belgelerde bu fikri destekleyecek metinlere bile rastlandı. Aristo’ya kadar uzanan yapay zekâ fikri, sürekli olarak çeşitli çalışmalarla gelişmiş ve 1970’li yıllara gelindiğinde, yapay zekâ teknolojisi sağlık sektörüne giriş yapmış, tıbbi uygulamalara hız ve verim kazandırmıştı. Ayrıntılı kalp takibi, doktor teşhislerini hasta kayıtlarına almak gibi tıbbı uygulamalarda hata payını düşüren yapay zekâ teknolojileri, sağlık sektörüne büyük yenilikler getirdi.

Yapay zekâ araçlarıyla ayrıca, tedavi masrafları özelinde hem sağlık kuruluşlarının hem de bireylerin cebini rahatlatmak da hedeflendi. Yapay zekâ teknolojileri ile dijital verilerden yararlanılarak daha hızlı teşhis, yerinde ve doğru tedavi kararları alınması sağlandı ve sağlık harcamalarında büyük oranda tasarrufa imkân verild

Önümüzdeki yıllarda ilk yardım görevlilerinden uzman doktorlara kadar sağlık sektöründeki hemen herkes yapay zekâ teknolojisini kullanacak gibi. Peki yapay zekâ, sağlık sektöründe neleri değiştirdi? Ne gibi yenilikler getirdi veya getirecek? Hep birlikte bakalım.

Hastalıkların doğru teşhisi

Hastalıkları doğru teşhis etmek, sadece uzun yıllar tıp eğitimi almış kişiler tarafından gerçekleştirilebilir. Ancak bu kişiler bile zaman zaman doğru teşhis koymakta zorlanabilir. Makine öğrenimi algoritmaları sayesinde hastalıkların otomatik teşhisi konusunda son yıllarda büyük ilerlemeler kaydedildi. Makine öğrenimi ile hastalık teşhisi süreleri kısaldı ve hata payı azaldı. Peki makineler bu konuda nasıl çalışır? Onlar henüz tıp kitaplarını okuyup belleklerine kaydedemedikleri için, her bir hastalığı tıpkı doktorlar gibi görerek analiz etmek zorundalar. Her bir hastalığın verileri dijital ortamlarına kaydedilir ve benzer semptomlar gösteren hastaların teşhisi koyulurken bu verilerden yararlanılır.

Yapay zekâ desteği sağlanan ameliyatlar

Cerrahi operasyonlarda yapay zekâ sistemleri, ameliyat öncesinde hastanın verilerini analiz eder, cerrahlara operasyon esnasında yardımcı olur. Bu sistemler önceki ameliyatlara dair verileri bir araya toplayarak yeni cerrahi yöntemler de önerebilir. Araştırmalara göre, yapay zekâdan destek alan ameliyatlarda kazalar ve yan etkiler azalmış, hastaların hastanelerde yatma süresi %21 oranında kısalmıştır.

Yapay zekâ, acil servislerde de oldukça etkili olacak gibi. Örneğin trafik kazası gibi zamanın çok önemli olduğu bir vakada, kaza geçirene doğru teşhis konulup tedavinin uygulanabilmesi için birçok tıbbi geçmişin, görüntünün incelenmesi gerekir. Yapay zekâ algoritmaları ise bu verileri bir insanın yapabileceğinden çok daha hızlı bir şekilde elden geçirerek, doktorlara önerilerde bulunur.

İlaç geliştirme özelliği

İlaç geliştirme hem yüklü miktarda paraya hem de epey zamana mal olur. Yapay zekâ sistemleri ise buradaki maliyeti ve kaybedilen zamanı azaltır. Yapay zekâ sistemlerinin ilaç geliştirme sürecine olan temel katkılarını sıralayacak olursak:

• Klinik deneyleri hızlandırırlar
• Hastalığın teşhisine yönelik biyolojik işaretleri bulurlar
• Olası ilaç seçeneklerini belirler

Kişiye özel tedaviler

Her hasta her ilaca ve tedaviye aynı cevabı vermeyebilir. Bu nedenle tıpta kişiye özel tedavi hayati önem taşır. Yapay zekâ tam burada devreye giriyor. Bu konuda her geçen gün gelişme kaydedildiği sektörde, artık hangi hastaya hangi tedavi yönteminin uygulanacağı yapay zekâ sistemleri tarafından belirlenebilecek. Bu sayede tek tip tedavi yöntemleri geride bırakılarak, kişiye özel tedaviler, ilaçlar ve terapiler önerilebilecek. Makine öğrenimi sayesinde, hastaların belirli tedaviye verecekleri tepkiler tespit edilerek, benzer hastaların eşleşmeli değerlendirmeleri yapabilecek, uygulanan tedavileri ve sonuçları karşılaştırılarak görülebilecek. Bu veriler doktorların tedaviyi belirleme sürecine oldukça yardımcı olacak.

Sağlık alanında kullanılan uygulamalar

Özellikle hekimlerin kullandığı birtakım uygulamalar, tıbbi süreçlere kolaylıklar getiriyor. Sağlık sektöründe özellikle rapor, veri, tahlil kayıtlarına hızlı erişim sağlayan birtakım uygulamalar hem doktorlara hem de bireylere kolaylıklar sağlıyor. Yapay zekâdan destek alan bu uygulamalara kısaca bakalım.

Google DeepMind: Google’ın yapay zekâ projesi DeepMind, daha hızlı ve daha iyi bir sağlık hizmeti sunmak amacıyla tıbbi kayıtları kullanıyor. Bu kayıtlar sayesinde, teşhislere, ilaç alternatiflerine, uygulanmış tedavi yöntemlerine kolaylıkla ulaşan hekimlerin iş süreci hızlanıyor.

IBM WatsonPaths: Doktorların daha doğru, aynı zamanda daha hızlı karar vermeleri için tıbbı kayıtları analiz etmelerine imkân tanıyan bu program, ilerleyen yıllarda daha da yaygın olarak kullanılacak gibi görünüyor.

Careskore: Gerçek zamanlı Zeus algoritmasını kullanan uygulama, hastaların laboratuvar, klinik ve davranışsal verilerini kaynak olarak kullanarak tahminlerde bulunuyor. Uygulamanın topladığı veriler sayesinde hastalar kendi sağlıkları hakkında bilgileri edinebildiği gibi hastaneler de hizmet standartlarını yükseltiyor.

Oncora Medicine: Kanser tedavisine ve araştırmasına destek sağlamayı amaçlayan bu çalışma, radyasyon onkolojisi uzmanı David Lindsay’in topladığı elektronik tıbbi kayıtları düzenleyerek dijital bir veri tabanına aktarmasıyla doğmuş. Özellikle radyasyon onkolojisi üzerine birçok veriye ulaşım sağlayan platform, kişiselleştirilmiş tedavi konusunda öne çıkıyor.

e-Nabız: Kişisel sağlık bilgilerimizi internet tabanlı olarak bilgisayar veya akıllı cihazlar aracılığıyla görebildiğimiz bu uygulama, pandemi sürecinde oldukça kullanıldı. Sağlık Bakanlığı’nın geliştirdiği e-Nabız, veri toplama ve kaydetme açısından Türkiye’deki tıbbı süreçlere yardımcı oluyor.

FluAI®: Garanti BBVA Partners girişimlerinden Yeşil Science’ın aplikasyonu olan FluAI®, sıkça karşılaştığımız grip, nezle, üst yolunum yolu enfeksiyonlarında kişisel analiz ve öneriler sunuyor. Bu hastalıkların belirtisini gösteren, ateş, öksürük gibi şikâyetleri olan kişiler, boğazlarının fotoğrafını çekerek uygulamayla paylaşıyor ve yapay zekâ analizi sayesinde hastalığın durumu hakkında doğru bilgilere ulaşıyorlar. Belirtiler ekseninde tedavi önerileri sağladığı gibi koronavirüs risk tespit özelliğine de sahip olan uygulama, lüzumsuz ilaç kullanımını engellemeyi de amaçlıyor.