Tasarrufa Bakış Açınızı Değiştirebilecek Yöntem: Fırsat Maliyeti Nedir?

Hepimiz finansal kararlarımızda en doğru seçimi yapmak isteriz. İşte bunu anlamanın yolu fırsat maliyetini bilmekten geçiyor. Fırsat maliyeti basitçe, seçimlerimizde vazgeçtiğimiz faydalardır. Kahvaltıda ne yiyeceğimizden tutun da nerede yaşayacağımıza kadar günlük hayatta yaptığımız her seçimin bir fırsat maliyeti var. Fakat özellikle de finansal konularda kaçırdığımız fırsatları bilmek hayat kurtarıcı olabilir.

Peki ama fırsat maliyeti daha detaylı olarak ne anlama geliyor? Nasıl hesaplanıyor? Konuyla ilgili verilebilecek örnekler neler? Gelin bu soruların yanıtlarına birlikte bakalım.

Fırsat maliyeti nedir?

İki veya daha fazla seçenek arasında seçim yaparken kaybettiğinizin değeridir. Bunu hem finansal hem de kişisel tercihleriniz için düşünebilirsiniz. Maddi olmayan durumlarda bunu tanımlamak zor olabilir. Fakat harcama ve yatırımlarınızın fırsat maliyetini hesaplarsanız bütçenizi çok daha doğru yönetebilirsiniz. Size uzun vadede kazanç getirecek bir kariyer hedefiniz var diyelim. Hedefinize ulaşmak için işinizden ayrılıp üniversiteye geri dönmeniz gerekiyor. Bu durumda vazgeçtiğiniz maaşınız aslında bir fırsat maliyetidir.

Fırsat maliyetini, açık ve örtük maliyetler üzerinden tanımlayabiliriz. Açık maliyetler elde edeceğiniz fayda doğrultusunda yapacağınız ödemelerdir. Diyelim ki bir restoranınız var ve siz menüye yeni bir yemek ekleyeceksiniz. Bunun için elektrik, su, işçilik gibi masraflarınızı hesapladığınızda 300 TL ödemeniz gerekiyor. Yemeği menüye eklemeyecek olsanız, o 300 TL ile yapabilecekleriniz fırsat maliyetinizdir. Oysa bu para ile yeni mutfak eşyaları satın alabilir, paranızı emeklilik hesabınıza yatırabilir veya verdiğiniz maaşları yükseltmek için kullanabilirdiniz.

Örtük maliyetler herhangi bir ürün ve hizmet için yapacağınız ödemelerden farklıdır. Bunlar sahip olduğunuz varlıklarınızı gelir elde etmek için kullanmadığınızda kaybettiğiniz fırsatlardır. Bir yazlığınız olduğunu düşünün. Yazlığı kiraya verdiğinizde gelir elde edebilecekken siz yazlığınızı kendi tatiliniz için kullanıyorsunuz. Bu durumda kaybettiğiniz kazanç sizin fırsat maliyetinizdir.

Nasıl hesaplanır?

Her durumda fırsat maliyetini hesaplamak mümkün değil. Ancak işin içine finansal konular girince kolaylıkla ölçülebilir. Formül basit: Vazgeçtiğiniz ve seçtiğiniz seçeneğin size ne kadar kazandıracağını hesaplayın ve farkı bulun. Sonuç size fırsat maliyetinizi verecek.

Basit bir örnek üzerinden gidelim. İşteyken her gün öğle yemeğinize 70 TL ödediğinizi varsayalım. Ancak yemeğinizi evden getirseydiniz bunun size günlük maliyeti 35 TL olacaktı. O halde her gün iş yerinde öğle yemeği yemenin fırsat maliyeti 70 TL – 35 TL’den 35 TL’dir.

Fırsat maliyetini bilmek neden önemli?

Tabii ki seçimlerinizi daha bilinçli yapabilmek için. İster bir personel ister bir yatırımcı isterseniz de bir işletme sahibi olun. Her halükârda fırsat maliyetini hesaplamak, vazgeçtiğiniz seçeneğin size gelecekte ne kadar kazandıracağını düşünme fırsatı verir. Bunu seçimizin size getireceği kazanç ile karşılaştırabilirsiniz. Mesela hayalinizdeki evi almak için birikimlerinizi mi kullanırsınız, yoksa kredi mi çekersiniz? Seçiminizin kazandıracağı ve kaybettireceği şeyleri tartmak daha doğru bir karar almanıza yardımcı olur. Siz de önünüzdeki seçeneklerin fırsat maliyetini bularak potansiyel faydalarınızı ve risklerinizi öngörebilir, akıllıca harcama yapabilirsiniz.

__________

Burada yer alan yazılar, finansal bilgiler, birikim ve tasarruf önerileri, genel yorum ve tavsiyelerden oluşmakta olup yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım, birikim ya da tasarruf kararı verilmesi ve hareket edilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.