Hem Albenisi Hem de Popülasyonu Giderek Artıyor: Genç Girişimcilik

Mark Zuckerberg, Jeff Bezos, Howard Schultz, Bill Gates, Steve Jobs, Warren Buffett... Bu liste uzayıp gider. Liste uzar ve bu isimlerin ortak noktası, “fikir, cesaret ve teşebbüs” kavramlarıyla açıklanabilir. Bir araya geldiklerinde “girişimcilik” olarak tanımlanan bu üç kavram, dünyanın ekonomik, sosyolojik ve kültürel yörüngesini değiştiren pek çok işe evrilerek yakın tarihe damgasını vurdu.

Elbette herkes dünyanın yörüngesini değiştiremiyor. Ama gel gör ki “kendi işini yapma” düşüncesinden doğan ve albenisi giderek artan girişimcilik, özellikle internet üzerinden alışveriş yapılabilmesi ile birlikte artık kelimenin tam anlamıyla “moda” bir unsur hâline geldi. Özellikle gençler nezdinde e-ticaret merkezli girişimcilik faaliyetleri hatırı sayılır bir büyüme sağladı. Gençler artık “genç girişimci” olmanın yollarını arıyor; bununla da kalmayıp teşebbüslerde bulunuyor. Dünyanın yeni yörüngesi de onların yanında. Destek paketleri, destek kredileri vs. Gençlerin “girişimci” tarafını besleyecek ve büyütecek hamleler oldukça fazla. Ama gelin genç girişimcilere destek konusuna geçmeden önce biraz işin teori kısmından bahsedelim. Genç bir girişimciyi süreç boyunca karşılayacak aşamalar neler, bir bakalım.

Genç Girişimcileri Nasıl Bir Süreç Bekliyor?

Fikir, girişimcilik için kat edilen yolun ilk adımı. Bir başka deyişle “her şeyin başı”. Fakat dünyada 8 milyar insan olduğu gerçeğini merkeze alırsak atmosfere her gün milyonlarca fikrin salındığını söylemek pekâlâ mümkün. Fikir çok önemli ama tek başına yeterli değil. Devamında yapılması gerekenler de bir hayli fazla. Gelin, girişimcilik yolunda ilerleyelim ve “girişimcilik aşamaları nelerdir” sorusunu cevaplayalım.

• Fikir Bulma ve Geliştirme: Süreç, potansiyel iş fikrini bulmakla başlar. Bundan sonra derinlemesine bir pazar araştırması yapmak ve peşi sıra söz konusu fikri bu araştırma odaklı geliştirmek adımların sıklaşmasını sağlayacaktır.
• Planlama: Sürecin bir iş planı içerisinde ilerlemesi elzemdir. Zira iyi bir iş planı; fikrin detaylandırılması, stratejilerin belirlenmesi, hedeflerin ortaya çıkarılması ve iş modelinin açıklanması bağlamında oldukça kritiktir.
• Finansmanı Bulma: Tüm girişimcilik faaliyetlerini finanse etmek için gerekli kaynakları bulmak önemlidir. Melek yatırımcılar, hibe programları, banka kredileri bu başlıkta sayılabilecek kaynaklardır.
• Resmi İşlemler ve Ürün/Hizmet Sunumu Yapma: Resmi tarafta gerekli tescil ve izinlerin alınmasının ardından artık sıra “sunum” aşamasına gelir. Fikir ve ürün/hizmet somutlaştırılarak potansiyel müşterilere sunulur.
• Pazarlama ve Satış Aşamasını Hayata Geçirme: Pazarlama ve satış için sürecin altın anahtarları demek yanlış olmaz. Müşteri tabanının oluşması ve skalanın genişlemesi açısından bu iki faaliyet oldukça önemlidir. Sürecin içerdiği faaliyetler arasında; pazarlama stratejileri, reklam, dijital pazarlama, sosyal medya, etkinlikler ve satış sıralanabilir.
• Büyüme Sürecine Adapte Olma: Sürecin iyi işlemesi otomatikman büyüme ihtiyacı doğuracaktır. Bu ihtiyacı iyi okumak ve ayak uydurmak önemlidir. İşin operasyonel kısmını ölçeklendirme, yeni pazarlara açılma, ürün ve hizmet yelpazesini genişletme, yatırım ve satın almalara yönelme, büyüme aşamasını şekillendiren unsurlarıdır.
• Sürdürülebilir İlerlemeyi Benimseme: Girişimcilik faaliyetleri tek bir başarı ile nihayetlenen bir süreç değildir. Başarıyı sürekli kılmak ve daima “ileri”ye odaklanmak oldukça kritiktir. Bu anlamda geri bildirimleri iyi değerlendirmek ve gelecek fırsatlarını belirlemek yapılacak işler arasındadır.

Şunu unutmamak gerekir ki tüm aşamaların her girişimcilik süreci için aynı seviyede ve aynı zamanda olmasını beklemek ütopiktir. Her sürecin dinamiği ve edinimleri farklılık gösterebilir. Önemli olan en sağlıklı yöntemi bulmaktır. Bu yöntemi bulma yolunda, Pazarlama Stratejisti Jennifer Dublino, kaleme aldığı bir yazıda 10 maddelik bir ipucu listesi vermiştir. Dublino, yazısında genç girişimcilere yönelik şu ipuçlarını verir:

• Tutkunuzu bulun,
• Pazarınızı tanıyın,
• Finansal durumunuzu yeterli aşamaya ulaştırın,
• Fedakârlık yapmaya hazırlanın,
• Bir akıl hocanız olsun,
• İş bilginizi geliştirin,
• Planlayıcı olun,
• Network önemli, es geçmeyin,
• Esnek olun,
• Harekete geçin.

Yazının buraya kadarki kısmında işin teorisine ve önerilere yer verdik. Bu aşamadan sonra genç girişimciler için var olan destek paketlerine/kredilerine yer vermek yerinde olacak. 

Genç Girişimcilerin Önündeki Zorluklar Neler?

Bir gencin içinde yaşadığı toplumun hem mikro hem de makro manada özellikleri onun girişimcilik ruhuna doğrudan etki ediyor. İçinde bulunduğu sosyoekonomik ve kültürel yapı girişimcilik konusundaki hareket kabiliyetine olumlu ya da olumsuz manada dokunabiliyor. Bu anlamda özellikle ekonomik koşulların olumsuz seyretmesinin gençler üzerinde iki etkisi oluyor: Ya mikro işletmelerde istihdam arıyor ya da kendi küçük işletmelerini kurmaya çalışıyorlar.

Akdeniz Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Hale Alan, "Genç Girişimciliği ve Sosyal Girişimcilik: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma" başlığıyla yazdığı makalesinde bu istihdama ve mikro işletmelerin kurulmasına engel olan en yaygın zorlukları ise şöyle sıralıyor:

• Büyümeyen ve ilerleme kaydedemeyen işletmeler: Bu işletmelerin büyüme hızı çok azdır. Bu sektördeki birçok girişimci başarılı olmak için gerekli güce ve enerjiye sahip olsa bile, krediye erişimin yetersiz olması ve iyi yönetim uygulamalarının sınırlı olması gibi engeller nedeniyle işleri kötü durumdadır. Bu durumdaki sektörlerdeki işletmeler daha fazla genç istihdamı ve girişimciliği için fırsat yaratma ve yeni işletmeler kurulması konusunda potansiyele sahip değildir.
• Yetenek ve bilgi yetersizliği: Büyüyen sektörlerdeki işletmeler, bir çalışan olarak başarılı olmak için doğru beceri ve davranışlara sahip personeli işe almak ve bunları tutmakta zorlanmaktadır. Büyüme yaşayan girişimcilerin önündeki en büyük engellerden biri, mükemmel işler sunmak için yetenek ve bilgisine güvenebilecekleri personeli bulmaktır.
• Gelişmekte olan girişimcilere destek eksikliği: Yeni girişimci olarak kayıt dışı sektöre giren gençler, girişimlerini başarılı bir şekilde gerçekleştirebilmeleri için gereken bilgiye sahip değillerdir (bilgi, tecrübe, zihin kurgusu vb.). Gençleri girişimciliğe yönlendirecek ve destekleyecek tecrübeli ve bilgili destekçilerin olmaması çözülmesi gereken sorunların başında gelmektedir.”

En nihayet gençlerin iş fikirlerini hayata geçirerek “genç girişimcilik” diye adlandırılan sistemin içinde var olmalarını, projelerini hayata geçirmelerini engelleyen unsurların başlıcaları; sosyal tutum, beceri eksikliği, yetersiz girişimcilik eğitimi, iş tecrübesi eksikliği, sosyal ağ ve bağlantı eksikliği ve pazar engelleri alanlarında ortaya çıkıyor.

KOSGEB’den Genç Girişimcilere Destek

Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı’nın (KOSGEB) girişimcilere çeşitli başlıklarda hazırladığı destek programlarından biri de KOSGEB Genç Girişimci Desteği. Bu destek programının ana hedefini şöyle açıklamak mümkün: İş hayatında yer almak ve sürdürülebilir bir gelişim yakalamak isteyen genç girişimcilerin pek çok yükünü hafifleterek işlerine daha fazla odaklanmalarına ve daha fazla büyümelerine destek olmak. Program, vergilendirme ve BAĞ-KUR prim desteği konularında gençlere avantajlar sunuyor. Bunlarla beraber bir yandan faaliyetlerini sürdürmelerine ciddi bir katkı sunarken bir yandan da yeni personel istihdamına katkı sağlıyor. 

KOSGEB Genç Girişimci Desteği'ni almak için girişimciler nezdinde birtakım uygunluk kriterleri aranıyor. Destekten yararlanmak için istenen şartlar şunlar:

• 18-29 yaş aralığında olunması,
• İlk defa işletme kuruyor olunması ki bu işletmenin de şahıs şirketi olması,
• Tüm sürecin yetkili genç bir girişimci tarafından yönetilmesi,
• İşe başladığını, iş başlama tarihinden en fazla 10 gün sonra bağlı bulunduğu vergi dairesine bildirmesi,
• Ticari, zirai veya mesleki faaliyet sebebiyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olması (Limited ve Anonim şirket hariç).

Bu şartları sağlayan genç girişimciler, bazı özel durumlara da bakılarak KOSGEB Genç Girişimci Desteği kapsamına alınıyor.

Bu aşamada BAĞ-KUR primleri ve vergi avantajından da detaylı bahsedelim. Destek programı kapsamında girişimcinin 1 yıllık BAĞ-KUR primleri devlet tarafından karşılanıyor. Bununla birlikte girişimci, 3 yıl boyunca da Gelir Vergisi’nden muafiyet hakkı kazanıyor. Bunun için, elde edilecek kârın 75 bin TL'yi geçmemesi şartı aranıyor.

KOSGEB Genç Girişimci Desteği Başvurusu Nasıl Yapılır?

KOSGEB Genç Girişimci Desteği'ne başvurmak isteyen girişimcinin başkanlık tarafından yayımlanan başvuru takvimlerini takip etmesi elzem. Takvimlerle belirlenen zaman aralıklarında vergi daireleri üzerinden başvuru yapılabiliyor. Başvurular sadece fiziki değil, aynı zamanda online tarafta da olabiliyor. İnteraktif Vergi Dairesi ile de programına başvuru yapmak mümkün. Bu esnada başvuru formlarında yer alan şu bilgilerin doldurulması gerekiyor:

• Başvuru sahibinin kimlik bilgileri,
• Başvuru sahibi hakkında genel bilgiler,
• İşletmenin sektörü, ölçeği ve kuruluş tarihi,
• Başvuruya esas bilgiler,
• Destek kapsamında tahmini harcama tutarı,
• Destek kapsamında istihdam edilecek personel hakkında bilgiler.

Genç Girişimci Desteği başvuru süresi yıl bazlı olarak değişkenlik gösterebiliyor. Bu anlamda KOSGEB tarafından ilan edilen mevzuat ve program bilgilendirme sayfalarını takip etmek önemli. Farklı yıllarda yapılan başvurulara ve uygulama esaslarına göre bir değişkenlik söz konusu olabiliyor. Program kapsamında başvuru süresini öğrenmek için başvuru dönemlerinde yayımlanan uygulama esaslarına ilişkin belgeler dikkatli bir şekilde okunmalı.

Kesin onay işlemlerinin ardından başlayan KOSGEB Genç Girişimci Desteği'nde genç girişimciler, başvurdukları programa göre farklı desteklerden faydalanabiliyor. İstihdam tarafında ise, hızlı destek programları kapsamında mikro ve küçük işletmelere her bir yeni istihdam için 125 bin TL veriliyor.

Garanti BBVA Girişimcilerin Yanında

Garanti BBVA, KOSGEB tarafından çeşitli dönemlerde KOBİ'lere yönelik finansman desteği sağlamak amacıyla sunulan kredi programlarına 2017 yılından itibaren aracılık ediyor. Bununla birlikte Kadın Girişimci Kredisi ile kadın girişimcilere finansman desteği sağlıyor. Uluslararası Finans Kurumu (IFC) ile kadın girişimcilere özel Türkiye’nin ilk sosyal bono ihracını gerçekleştiren Garanti BBVA, 75 milyon ABD dolarlık sosyal bono ile kadın girişimcilere işletme sermayesi olarak kullanmak üzere 450 bin TL’ye kadar finansman desteği veriyor. Detaylı bilgi ve başvuru için Garanti BBVA şubeleri ile görüşebilirsiniz.

Bunlarla beraber Garanti BBVA Partners hızlandırma programına da ayrı bir paragraf açmak gerekir. Program; data, siber güvenlik, ödeme sistemleri ve sürdürülebilirlik alanlarında faaliyet gösteren teknoloji tabanlı girişimlerin hızlandırılması ve Garanti BBVA ile iş birliği fırsatları yaratılması konusunda Garanti BBVA Partners Tech kapsamında girişimcilere destek sağlıyor.