Asgari Ücret Nedir? Maaş Zammı Nasıl Hesaplanır?

Milyonlarca çalışanın merak ettiği konulardan biri olan asgari ücret ve maaş zammı belli oldu. 2024 yılında net 17 bin 2 lira 13 kuruş olan asgari ücret, 2025'te %30 oranında artarak 22 bin 104 TL oldu. Peki çalışma hayatındaki temel unsurlardan biri olan asgari ücret tam olarak nedir? Zam oranı nasıl belirleniyor? Maaş zammı nasıl hesaplanır? Bu soruların yanıtlarını yazımızda sizin için derledik.

Asgari Ücret Nedir?

Kelime anlamı olarak asgari; en az anlamına gelir. Asgari ücret de normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücreti tanımlar. Ülkemizdeki 16 milyona yakın ücretli çalışanın   maaşları bu ücrete göre hesaplanır. Yasal olarak belirlenen bir tutar olduğu için işverenler, çalışanlara asgari ücretin altında maaş ödemesi yapamazlar.

Net ve Brüt Ücret Ne Demek?

Asgari ücret ve maaş zammı konuları konuşulurken net ve brüt ücretler kafa karıştırıcı olabiliyor. Zira bazı işverenler maaş teklifini brüt olarak bazıları ise net ücret üzerinden sunabiliyor. Peki net ve brüt ücret ne demek?

Çalışanlar; gelir vergisi, SGK primi ve sendika aidatı gibi aylık ödemeler yapmakla yükümlüdür. Çoğunlukla bu ücretler işveren tarafından maaştan kesilerek ödenir. İşte bu kesintilerin hesaba katılmadığı ücrete brüt maaş deniyor. Ödemeler yapıldıktan sonra kalan ücret ise net maaş oluyor. Yani net maaş, çalışanın doğrudan eline geçen toplam ücreti tarif ediyor.

Rakamlardan gidelim. Bir işçi için aylık net 22 bin 104 TL olarak açıklanan asgari ücretin brüt ücreti 26 bin 4 lira 71 kuruştur. Belirli kesintilerden sonra net maaş hesaplanır. Peki asgari ücretli bir çalışan işverene toplam maliyeti ne oluyor? Şöyle ki, asgari ücretin işverene toplam maliyeti, bir işçi için 30 bin 555 lira 53 kuruş. Bunun 26 bin 4 lira 71 kuruşunu brüt asgari ücret, 4 bin 30 lira 73 kuruşunu sosyal güvenlik primi, 520 lira 1 kuruşunu işveren işsizlik sigorta fonu oluşturuyor.

Zam Oranı Nasıl Belirleniyor?

Asgari ücret zammı, Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirleniyor. Süreç ise şu şekilde ilerliyor:

İşçi, işveren ve hükümet temsilcileri olmak üzere toplam 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu, en az 10 üyenin katılımıyla toplanabilir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca üyelerden biri komisyon başkanı olarak seçilir. Kararların oylama usulüyle alındığı komisyonda eşitlik çıkması hâlinde başkanın bulunduğu tarafın görüşü geçerli sayılır. Aralık ayı boyunca devam eden görüşmelerde ilk toplantı Bakanlık’ta gerçekleştirilir. Komisyona, sonraki toplantılarda işçi ve işveren sendikaları ev sahipliği yapar. Bakanlıkta gerçekleşen son toplantıyla nihai karar açıklanır.

Maaş Zammı Nasıl Hesaplanır?

Ülkemizde maaş zammı genellikle asgari ücrete göre hesaplanır. Ayrıca yıllık enflasyon oranı, işverenin mali durumu, performans ve kıdem gibi değişkenler de hesaplamaya dahil edilebilir. Çalışanların maaşları enflasyon oranının üzerinde artırılarak alım gücünü koruyacak düzeyde bir maaş artışı sağlanmaya çalışılır.

Maaş zammı, brüt veya net ücret üzerinden hesaplanabilir. Örneğin aylık 30 bin TL kazanan bir çalışanın asgari ücrete göre maaş zammını hesaplayalım:

30 bin TL’nin %30’u 9 bin TL yapar. İşte bu tutar, asgari ücret zammına göre hesaplanan maaş zammıdır. Yeni durumda zamlı maaş 39 bin TL olur. Ancak asgari ücrete gelen zam oranı, işverenler tarafından doğrudan uygulanmak zorunda değil. Diğer değişkenlerin de hesaplamaya dahil edilmesiyle bu oran değişebilir.

Özetle asgari ücret, işverenin bir çalışan için ödeyebileceği en düşük tutarı ifade ediyor. Milyonlarca işvereni ve çalışanı ilgilendiren bu ücret, genellikle her yıl yasal olarak güncelleniyor. Öte yandan gelir vergisi de maaşla orantılı olarak belirleniyor. Vergi dilimlerini öğrenmek için “Vergi Dilimleri Nedir? Nasıl Hesaplanır?” adlı yazımızı okuyabilirsiniz.